Adana’daki ilk atölyenin ardından, “Kent Artığı”nın ikinci çalışması 18-19 Mart 2017 tarihlerinde İstanbul’daydı. Studio-X Istanbul’da yapılan atölyenin ilk gününde konuşmalar ve tartışmalar, ikinci gününde ise üretimler gerçekleşti.
Yaklaşık 50 kişinin katıldığı ilk gün konuşmalarına kent kavramını tartışarak başladık. İstanbul’da öne çıkan konular; artık kavramının negatif olup olmayışı, zaman ve üretim, artık değer, canlılık, paylaşım, delilik, mülkiyet ve işgal hakkı, kullanım dışı kalma oldu. Bu konuları AVM, park, mahalle, kentsel dönüşüm, yarım kalan inşaatlar, kağıt vb. toplayıcılar, çöp, Airbnb ve oteller gibi örneklerle irdeledikten sonra, tartışmayı derinleştirebilmek üzere davet ettiğimiz sosyolog Elif Demirkaya’nın “Güvencesizlik Bağlamında Kent ve Emek” başlıklı sunumu dinledik.
Demirkaya sunumuna, “Kent nasıl bir yaşam alanı sunuyor?” sorusu ardından, Simmel’in kasaba-kent kıyasını açıklayarak başladı. Kasabanın daha yavaş, kişisel, kısıtlı, özgür olmayan ve “görünür” haline karşılık; kentin hızlı, anonim, uyaran bombardımanlı, tehdit içeren, özgür ve “görünmez” durumundan bahseden Demirkaya, kentin herkesin farklı derecelerde yaşadığı güvencesizliklere sahip olduğunu ifade etti. Mekânsal, ekonomik ve sosyal güvencesizliklerin bireyselleşmeyi teşvik eden neoliberalizmden kaynaklandığını belirttiği konuşmada, Arendt’in birliktelik, farklılıklarla beraber yaşama, eylemsellik ve mekânsallık üzerinden tanımladığı “insanlık durumu”’na değindi, polis ve metropolis arasındaki farkları açıklayarak devam etti. Bu açıklamaya göre, poliste erkeklerden oluşan “özgür yurttaşlar”; emek, iş ve eylemleriyle faaliyete dayanan bir varoluş içinde ve kadın ile köle emeği görünmez iken; metropoliste ekonominin hane dışına çıktığı, kamusal ve özel alan ayrımlarının ortadan kalktığı, türdeşsiz mekanlara sahip, nüfusun idaresi, ıslahı ve yönetimi için biyopolitikanın olduğu bir düzene geçiliyor. Fabrika ve denetim toplumu imgeleriyle özdeşleşen Fordizmin herkese iş bulma vaadinin 1970’lerde tıkanmasıyla ve fabrikanın her yere dağılmasıyla, kafa emeğine dayanan esnek üretim, post-Fordizmin yeni aracı oluyor. İş zamanının ve boş zamanın birbirine geçmesi anlamına gelen bu yeni maddi olmayan üretim dönemi, özerk gibi görünmekle beraber güvencesizlik de yaratıyor.
Demirkaya sunumunun sonunda bu yeni dönemde karşılaşma imkanı örnekleri olarak Artık İşler Kolektifi’nin Ümraniye’de toplayıcılar ile gerçekleştirdiği işlere, Özgür Kazova Tekstil Kolektifi ve Gezi eylemleri örneklerine değindi. Kendi kendine yeterli olmanın mümkün olmadığını, karşılıklı bağların ve deneyimlerin güçlendirilmesi gerektiğini belirten konuşma, soru ve cevaplarla sona erdi. Elif Demirkaya’nın sunumunun ardından, katılımcılarla ertesi güne getirilecek belgelemeler için yöntemler ve teknikler üzerine konuşarak ilk günü sonlandırdık. Elif Demirkaya’nın sunumunun ses kaydını buradan dinleyebilirsiniz.
14 kişiyle gerçekleştirdiğimiz ikinci gün üretimlerine grup ve bireysel olarak kaydedilen fotoğraf ve videolarda öne çıkan konuları konuşarak başladık. Konuşmanın ardından, Kadıköy Meydanı düzenlemesi için katılımcı bir kentsel masa oyunu, insan yapımı küçük ve büyük atıkların ve inşaatların görünen ve görünmeyen yüzlerini öne çıkaran çizim çalışmaları, kentsel bir boşluk olarak gökyüzü kolajları, bir görelilik olarak farklı gölgeleri birbirine ekleyen panoramalar, hareketli ve hareketsiz mekânsal ve tarihsel çağrışım görselleri şeklinde gelişen üretimleri yorumlayarak tüm bunları, harita üzerine açıklayıcı metinler ile birlikte işleyip çalışmayı sonlandırdık.
Kent Artığı atölyelerinin fotoğraflarına buradan, haritasına ise buradan ulaşabilirsiniz.
Kent Artığı #2 İstanbul atölyesine verdiği değerli katkıdan dolayı Elif Demirkaya’ya ve ev sahibi Studio-X Istanbul’a teşekkür ederiz.
Atölye yürütücüleri:
Didem Sağlam, Emre Gündoğdu, Merve Gül Özokcu, Mihriban Duman, Yuvacan Atmaca
Atölye katılımcıları:
Aygül Çınar, Berra (4 yaşında), Bora Can Aksoy, Didem Nur Kurt, Emine Atalay, Emre Seymenoğlu, Eren Can Altay, Furkan Avcı, İlayda Keskinaslan, Kadriye Yardımcı, Muhammet Yılmaz, Özgür Çimen, Özüm Ezgi Satılmış, Seçkin Çiriş, Sıla Yılmaz
