Kim için: Darıca ilkokulu öğrencileri
Kiminle: KODA, Kent ve Çocuk, Mardin Artuklu Üniversitesi Mimarlık Bölümü öğrencileri
Ne zaman: 2018
2018 yılı Mart – Kasım ayları içerisinde Köy Okulları Değişim Ağı (KODA) ve Kent ve Çocuk girişimi ile, Şanlıurfa Harran Darıca Mezrası İlkokulu’nda açık derslik ve bostan projesini gerçekleştirdik. KODA’nın “Birleştirilmiş Sınıflar İçin Birleşmiş Öğretmenler” projesi kapsamında çalıştığı okullardan biri olan Darıca İlkokulu’ndaki projeye Mardin Artuklu Üniversitesi Mimarlık Bölümü’nden öğrenciler de dahil oldular.
Köy öğretmenlerinin ihtiyaç duydukları alanlarda uzmanlarla bir araya gelerek okulları için yenilikçi çalışmalar ve uygulamalar geliştirmesini hedefleyen Birleştirilmiş Sınıflar İçin Birleşmiş Öğretmenler projesi, KODA’nın 2017 – 2018 yıllarında Harran’daki 5 köy okulunda uyguladığı bir çalışma. 2018 Ocak ayında, çalışmaları sırasında okulların fiziksel ihtiyaçlarının da farkına varan ve bu konuda destek olmak/bulmak isteyen KODA ve çocuğa ve çocukluğa odaklanan bir şehircilik girişimi olan Kent ve Çocuk ile birlikte neler yapabileceğimizi konuştuğumuz bir toplantı gerçekleştirdik. Bu toplantıda, okulun ve lojmanın boyanması, yapının zemin döşemesinin iyileştirilmesi şeklindeki ön uygulama planlarının yanı sıra okulu ziyaret etmek, okul öğretmeni, öğrenciler, köylüler ile buluşmak için Mart ayında bir tasarım atölyesi yapmaya karar verdik.
9 – 11 Mart tarihlerinde köy okulunda gerçekleşen tasarım atölyesine dernek üyelerimiz, KODA çalışanları, Kent ve Çocuk üyeleri, Mardin Artuklu Üniversitesi Mimarlık Bölümü öğrencileri, köy okulunun öğretmeni, öğrencileri ve köy okuluna kayıtlı olmayan köyün çocukları ve gençleri katıldı. Okulun maketleri yapılırken masaların etrafında toplanarak üretime dahil olan ve kendiliğinden dört gruba ayrılan çocuklar; daha sonra, çeşitli malzemeler kullanarak -gerektiğinde araç gereç kullanımlarına destek olan yaşça büyük katılımcılar ile- fikirlerini maketlere işlemeye devam ettiler. Çocukların görüşlerinin sözlü olarak alınması fırsatını da sağlayan bu çalışmanın ardından ortaklaşan, ayrışan, öne çıkan fikirleri yorumlayarak bir sunum hazırladık. Ertesi gün, çocuklarla ve köyün diğer sakinleri ile paylaştığımız sunumun ardından tasarım atölyesi çıktılarını konuşarak ve uygulama atölyesinde köylünün sağlayabileceği desteği duyarak köyden ayrıldık ve tasarım çalışmalarımıza devam ettik.
Mayıs ayında yapılması hedeflenen uygulama atölyesi, iş programının ve ön hazırlıkların yetişmemesi sebebi ile Kasım ayına ertelendi. Bu erteleme sırasında, bir yandan tasarımlar detaylandırılırken bir yandan da bahçe ve iç mekan zemin tadilatına aktarılan kaynak nedeni ile açık derslik ve bostan projesi için önerilenlerin yeniden gözden geçirilmesi gerekliliği doğdu. Aynı dönemde Milli Eğitim Müdürlüğü okul bahçesinin duvarının yenilenmesi ve okul yapısının içinin boyanması işlerini üstlendi. Çocukların fikirlerini ve üzerine oluşan tasarım önerilerini bir araya getirdiğimiz kitapçığa buradan ulaşabilirsiniz.
Projenin uygulama atölyesini 4-11 Kasım 2018’de gerçekleştirdik. Uygulama atölyesine de dernek üyelerimiz, KODA çalışanları, Kent ve Çocuk üyeleri, Mardin Artuklu Üniversitesi Mimarlık Bölümü öğrencileri, köy öğretmenleri ve köylüler katıldı. Atölye sırasında ön bahçeye ahşap bir açık derslik, arka bahçeye ise ahşap, saman ve toprak sıvadan oluşan bir bostan inşa ettik. Birden fazla kullanım önerisi için ve aktif kullanıcıları göz önünde bulundurularak dört farklı kot ile oluşturulan, iki yönde 6 ve 6.85 m uzunluğa ulaşan açık derslik; hem ana sınıfı, eş zamanlı gerçekleşen 1./2./3./4. sınıf dersleri için parçalı platformlar olarak hem de istendiğinde okul üyelerinin, köylülerin, potansiyel grupların toplu kullanımı için tekil bir ana platform, oyun alanı ya da sahne olarak ele alınabilecek ve daha çok köyün gençlerinin, çocuklarının takım oyunları için talep ettiği sert zemine dönük bir tribün olarak da değerlendirilebilecek. Açık dersliğin strüktürü; uygulama projesi detaylarına göre önceden kestirdiğimiz, kiriş yükseklik payından ötürü farklı uzunlukta olan ahşap çiftlerini birleştirerek ayakların oluşturulması; aynı doğrultuda yer alacak ayakların ana kirişlerle birbirine bağlanması; ardından tüm ayak kümelerinin doğrultularına aksi yönde ara kirişlerle bağlanması ile ortaya çıktı. Su ile teması kesmek için, öncesinde yağladığımız ayakların etrafına beton pabuçlar yaptık. İki günde tamamlanan bu çalışmayı takip eden günlerde yüzey kaplamalarının proje detaylarına göre kesim, montaj, zımparalama ve macunlama aşamalarını gerçekleştirdik.
Arka bahçede inşa ettiğimiz bostan için öncelikle köy yakınlarından getirilen 2 m3 killi toprağı eledik. Toprağı, eleme işleminin ardından kum ve samanla karıştırarak kaba toprak sıvayı hazırladık ve beklemeye aldık. Toprak sıva beklerken, bostanın yerini tespit edip zeminine kaba kum – çakıl karışımını serdik. Her iki yönde 4,2 metre maksimum uzunluk içinde kalan yan yana çapraz şekilde yerleşen kareler oluşturacak biçimde yer üzerine ahşap paletler koyduk ve su ile teması kesmesi için paletlerin üzerine naylon poşetler serdikten sonra saman balyalarını yerleştirdik. Balyaları içinde bırakacak şekilde ahşap bir çerçeve ile kuşattığımız bostanın içinde 4 sınıf için 4 boşluk bıraktık. Samanları önce kaba sıva, sonrasında da yumurta sarısı ve az miktarda kireç kattığımız ince sıva ile sıvadıktan sonra üst bölümü hem oturak olması hem de toprak sıvanın yağmur suyuyla temasını önlemesi için ahşap malzeme ile kapladık. Kaplama işlemi tamamlandıktan sonra ara boşluklara artan toprağı döktük. Bostan için de önceden bir tasarım çalışması yapmıştık ancak sahadaki malzemelerin koşullarına göre tasarımı güncelleyerek uygulamayı gerçekleştirdik.
Zaman zaman şiddeti artan yağış ve uzayan elektrik kesintileri nedeniyle atölyeyi, akşamları da çalışarak, planlanan tarihe göre üç gün gecikmeli olarak tamamladık. Atölye sona ermeden çocukların büyük bir heyecanla kullanmaya başladıkları açık dersliğin ve bostanın verniklenmesi işlemleri ise biz köyden ayrıldıktan sonra okul öğretmeni ve çocuklar tarafından yapıldı.
Bu keyifli ve öğretici süreci birlikte yürüttüğümüz KODA ve Kent ve Çocuk ekibine, özverili çalışması için öğretmen Emine Özder’e, her iki atölyede de bizi sıcak bir şekilde ağırlayan ve sofralarını açan köy halkına, üniversite öğrencileri ve tüm köy çocukları ve gençlerine teşekkür ederiz.
KODA’nın Sabancı Vakfı Hibe Programı’ndan aldığı destekle gerçekleşen atölyenin fotoğraf albümüne buradan ulaşabilirsiniz.
Tasarım atölyesi katılımcıları:
Herkes İçin Mimarlık: Betül Alioğlu Barutçu, Mihriban Duman KODA: Esra Yıldırmış Kent ve Çocuk: Başak İncekara, Gizem Kıygı Mardin Artuklu Üniversitesi Mimarlık Bölümü Öğrencileri: Doğan Kalak, İsa Atay, Muhammet Arif Eskin, Musa Tekin, Sena Nur Gülecen, Sidar Alışık, Zehra Aysel, Zehra Kandemir Okul Öğretmeni: Emine Özder Darıca Mezrası çocukları ve sakinleri
Uygulama atölyesi katılımcıları:
Herkes İçin Mimarlık: Betül Alioğlu Barutçu, Emre Gündoğdu, Mihriban Duman, Mina Öner, Yuvacan Atmaca KODA: Mehmet Altundağ Kent ve Çocuk: Başak İncekara Mardin Artuklu Üniversitesi Mimarlık Bölümü Öğrencileri: Doğan Kalak, Nurefşan Altay, Sena Nur Gülecen Okul Öğretmenleri: Emine Özder, Firdevs Beytimur Darıca Mezrası çocukları ve sakinleri
