15 Haziran 2012’de başlayan “Atıl Köy Okulları Projesi: Çaka” süreci, bir dizi etkinlik ile devam etmişti. “Çaka’da Neler Oluyor?” etkinliği ile çeşitli çevrelerden yapıcı geri dönüşler alınmış, “Çaka: Bir Gün” atölyesi ile de eller tekrar taşın altına sokulmuş ve farklı üniversitelerden öğrencilerin katılımı ile okulların geleceğine yönelik farklı senaryolar tasarlanmıştı. Tüm bu etkinliklerde öne çıkan başlıca fikir, süreç ve sonuç nasıl çeşitlenirse çeşitlensin, izlenmesi gereken yöntemin “katılımcı ve yerelden beslenen” şekilde tasarlanmasının gerekliliğiydi.
Bu bağlamda, sürecin başlarından beri düşünülmekte olan Çaka ziyaretlerinden birincisi, Emre Gündoğdu, Hayrettin Günç, Tuğba Kılınç ve Alican İnal’dan oluşan 4 kişilik HiM ekibi tarafından 2-3-4 Kasım 2012 tarihlerinde gerçekleştirildi.
2 Kasım Cuma günü, sabah 7:30′da Samsun, Çarşamba’ya varan HiM ekibi, buradan Çaka’ya doğru yola çıktı. Yol üzerinde bulunan, Ordu Üniversitesi’ne bağlı, Fatsa Deniz Bilimleri Fakültesi, ilk duraklarıydı. HiM ekibi, Fakülte Dekan Sekreteri ile yaptığı görüşmede öncelikli olarak Çaka’daki atıl yapıların kullanımına dair fikirlerini anlattı ve üniversite bünyesinde yaratılacak çeşitli kullanımlar ile bu yapıların her mevsim faal kalabileceğini aktardı. Dekan Sekreteri ise ekstra mekan ihtiyaçlarının her daim olduğunu fakat, öncelikle Çaka’nın fakültelerine çok uzak olduğunu, ardından ise Milli Eğitim Bakanlığı’nın kendisine bağlı yapıların Üniversiteler tarafından kullanımına sıcak bakmadığını anlattı. Son olarak da, Ordu Üniversitesi Rektörlüğü’nde Sağlık Kültür ve Spor Şube Müdürü olarak görev yapan Murat Bahadır Çam ile görüşülmesinin yararlı olacağını belirtti.
Fatsa’dan ayrılan ekibin, uzun bir yolculuğun ardından bir sonraki durağı, Çaka-Çaytepe İlköğretim Okulu’ydu. Çaka-Çaytepe Okulu, içlerinde atıl durumda olan Çaka İlkokulu’nun da olduğu bir çok okulun kapanması ve taşımalı eğitime geçilmesi ile, tüm çevre köylerden gelen öğrencilerin öğrenimini sürdürdüğü okuldu. HiM ekibi, öncelikli olarak, faal durumda olan bu okulun fiziki durumunu ve eksiklerini ortaya koyma isteğindeydi. Bu amaçla, okul Müdürü Mustafa Akdeniz ile görüşüldü ve kendisiyle birlikte okul gezildi.
Çaka-Çaytepe İlköğretim Okulu fiziki durum ve sosyal olanaklar açısından oldukça problemli bir vaziyetteydi. Okulun bodrum katının çok ciddi bir rutubet sorunu vardı ve bu salon mekan sıkıntısı sebebiyle yemekhane, etkinlik salonu, spor alanı gibi farklı fonksiyonlar için elverişsiz bir biçimde kullanılıyordu. Okulun resim, müzik beden eğitimi dersleri için kullanılacak uygun mekan gereksinimi vardı. Ayrıca Okul Müdürü’nün özel olarak belirttiği bir diğer sıkıntı ise kütüphane/okuma odası eksikliğiydi. Gözlemlendiği üzere öğrenciler, giriş katındaki küçük bir sınıfı kütüphane, okuma odası, bilgisayar laboratuarı olarak kullanmaktaydı.
Fakat mekansal açıdan oldukça elverişsiz olan bu durum bahsi geçen fonksiyonlardan hiçbirinin verimli şekilde işleyememesine sebep oluyordu. Mevcutta faal durumdaki Çaka-Çaytepe Okulu’nun tüm bu mekansal gereksinimleri, atıl durumdaki Çaka Okulu’nun nasıl tekrar kazanılabileceği ve uzun vadede nasıl yerel hayatın içinde bir yer edinebileceği konusunda HiM ekibinin akıllarında çeşitli fikirler uyandırmaya başlamıştı.
Öğleden sonra İl Milli Eğitim Müdürlüğü ve İl Özel İdaresi ile randevusu olan ekip, aynı zamanda Ordu Üniversitesi’nde de görüşmeler yapabilmek adına 2 gruba ayrıldı.
Milli Eğitim Müdürlüğü ve İl Özel İdaresi ile görüşmeye giden ekip, Ordu ili turizm faaliyetleri konusunda, Ordu Vali’sinin de katıldığı ve Ordu Kültür Sanat Merkezi’nde yapılan bir toplantıya katıldı. Toplantıda Ordu ilinin turizm potansiyelleri ve bu potansiyellerin nasıl geliştirilebileceği konuşuldu. Ordu İl Kültür Turizm Müdürü Erkan Gülderen ve İl Özel İdare Genel Sekreteri Selami Aydın ile Atıl Köy Okulları projesinin geldiği nokta ve geleceği üzerine fikir alışverişinde bulunuldu. Çaka projesi sürecinde ortaya çıkacak ihtiyaçlar için Ordu’daki idari kurumlarla irtibatta olunmasına karar verildi. Bu görüşmelerin haricinde Fatsa İlçesi Kabakdağı Köyü’nden toplantıya katılan Güven Özel’den, Kabakdağ’da 10 senedir gerçekleştirilen ekoturizm ve yeni başlayan restorasyon çalışmaları hakkında bilgi alan ekip, Kabakdağ üzerine de çeşitli projeler geliştirilebileceği kanaatine vardı.
Ardından Milli Eğitim Müdürlüğü’ne geçen ekip, Atıl Köy Okulları Projesi’nin başlarında, yeniden işlevlendirilmek üzere belirlenecek okulların seçiminde de kendilerine önemli yardımlarda bulunan Milli Eğitim Müfettişi Kerim Yılmaz ile görüştü. Öncelikle Kargı Projesi’nin son durumdan bahseden HiM ekibi, ardından Çaka Projesi hakkındaki fikir ve önerilerini aktardı. Çaka-Çaytepe İlköğretim Okulu’nun eksiklerinden bahseden ekip, atıl durumdaki Çaka Okulu’nun bu eksiklerin giderilmesine yönelik işlev kazandırılabileceğinden ve çevre üniversitelerin ve öğrenci kulüplerinin de bu mekanı kullanabileceğinden bahsetti. Kerim Bey ise üniversite kulüpleri için sürekli bir kullanımın olamayacağını fakat dönemsel izinler verilebileceğini, Çaka-Çaytepe İlköğretim Okulu’nun kullanabileceği bir mekan olmasının ise çok iyi olabileceğinden bahsetti. Bu tip bir işlevlendirme sonucunda atıl durumdaki okulun bakımının ve işletmesinin Milli Eğitim tarafından yapılabileceğini fakat okulun ticari getirisi olabilecek herhangi bir işlevi olamayacağını belirtti.
Bu sırada Ordu Üniversitesi’nde bulunan ekip ise, Fatsa Deniz Bilimleri Fakültesi Dekan Sekreteri’nin kendilerini yönlendirdikleri, Sağlık Kültür ve Spor Şube Müdürü Murat Bahadır Çam ile görüştü. Bahadır Çam, başta öğrenci kulüplerinin organize edilmesi konusunda olmak üzere, HiM’in, Çaka projesi süresince Ordu Üniversitesi kanadında destek alabileceği bir tablo çizdi. Öğrenci kulüp başkanlarının bu projeden haberdar edilmesi konusunda öncelikli olarak harekete geçeceğini belirtti. Çaka projesinin İstanbul’dan sürdürülmesinin yarattığı zorlukların minimize edilmesi adına, HiM ekibinin öncelikli düşüncesi de başta Ordu Üniversitesi öğrencileri olmak üzere, bu bölgede okuyan öğrencilerden destek görebilmekti. Böylece yerelden beslenmek ve sürekli haberdar olmak hususunda önemli bir aşama kaydedilmiş olacaktı. Bahadır Çam ile yapılan görüşme bu konuda ileride güzel noktalara varılacağını gösterdi. HiM ekibinin Ordu’daki ilk günü oldukça yoğun ve yararlı bir şekilde sonlanmış oldu.
3 Kasım Cumartesi günü ise Çakalılar ile görüşmek ve atıl yapılarda bolca vakit geçirip, daha önce üretilen fikirlerin yerinde tekrar gözden geçirilmesine ve mekan içerisinde yeni fikirler üretilmesine ayrıldı.
Çakalılar HiM ekibinin haziran ayı ortasında bölgede yaptığı 23 kişinin katıldığı atölyeyi hatırlıyorlardı ve daha önceden bölgeye ulaştırılan HiM ekibi tarafından üretilmiş “Çaka’nın Sesi” gazetesini okumuş, ekibin İstanbul’da neler yaptığından kabaca haberdarlardı. Köy kahvesinde yapılan sohbetlerde ekip, yerli halka en güncel durumdaki fikirlerini tekrar anlattılar. Çaka-Çaytepe okulunun eksiklerinden, atıl durumdaki yapıların bu yakındaki okulun eksiklerinin giderilmesinde kullanılabileceğinden, üniversite kulüpleri gibi öğrenci oluşumlarının ise yine bu okulda atölyeler düzenleyebileceklerinden bahsedildi. Kahve sakinleri bu fikirleri oldukça iyi karşıladılar. Köylünün esas istekleri her seferinde bir şekilde turizme ve ekonomik getirisi yüksek fikirlere yönlense de, köyde oluşacak öğrenci yoğunluğunun ekonomik getirileri, hem yerel yaşantının korunmasında, hem de köylünün ekonomik beklentilerinin karşılanmasında bir ara kesit sunabilecektir.
Köylüler ile yapılan görüşmenin ardından atıl yapılarda daha çok vakit geçirmeye giden HiM ekibi, yapılar içerisinde, şimdiye kadar üretilen fikirlerin mekansal dağılımlarını, üretim süreçlerini ve yapısal gerekliliklerini tartıştılar. Yapıların duvarlarının durumları hakkında daha detaylı çalışmalar yapan ekip, tahmin edilenden daha fazla taşıyıcı ve bölücü duvarın korunabileceğini farketti. Bu durum, hem yapının koruma-kullanma dengesi açısından, hem de ekonomik açılardan önemliydi.
Görüşmeler sırasında kahvede bulunan Kurtuluş Köyü muhtarı İsmail Bey, HiM ekibine Kurtuluş Köyü sınırlarındaki bir pansiyondan bahsetti. Pansiyon sahibinin, kendi mahsüllerini üreten ve yakın zamanda faal olarak turistik bir “çiftlik evi” olarak bu yapıyı işletmeye açacak olan Salih Bey olduğu söylendi. HiM ekibinin oldukça ilgisini çeken bu işletme İsmail ile birlikte ziyaret edildi. Pansiyon sahibi Salih Bey, Çaka plajının ve tüm bu bölgenin turistik potansiyellerinden bahsetti. Üretilen mahsüllerin çevre bölgelere göre daha verimli olduğunu ve plajının ise tüm Karadeniz içerisinde özel bir yere sahip olduğunu aktardı.
Salih Bey’den işletmeye açacağı “çiftlik evi” ve diğer projeleri hakkında etraflıca bilgi alan HiM ekibi, bu heyecanlı sohbetin ardından tekrar Çaka plajındaki atıl yapıların yolunu tuttu.
Aynı gün, akşamüzeri saatlerinde, yapı içerisinde çalışmalarını sürdüren ekip, sandalını kıyıya çıkarmakta zorlanan Çakalı bir balıkçının imdadına koştu. Balıkçının sandalı yaklaşık 2 saatte barınağa çekilebildi. 2 saatin ardından artık hava kararmıştı ve HiM ekibi sırılsıklam olmuştu.
4 Kasım Pazar günü, HiM ekibi dönüş yolculuğuna geçmeden önce köy muhtarı ile görüşmek üzere tekrar Çaka’daydı. Muhtarın kendisini bulamayan ekip, Muhtarın Oğlu ile görüşebildi. Öncelik verilen konu, HiM ekibinin 2013 yazında fiili olarak başlayacağı yapım süreciydi. Bu süreçte, köy muhtarı Fatma Yalçın’ın elinden geldiğince ekibe yardımcı olabileceği öğrenildi.
Sona eren Çaka ziyareti ardından, netleştirilen bir çok konu vardı. Öncelikle atıl durumdaki yapıların yerel ve hukuksal sebepler ile turistik bir işleve sahip olmaması gerektiğiydi. Bölgenin faal durumdaki tek okulu olan Çaka-Çaytepe İlköğretim Okulu’nun mevcuttaki eksiklikleri ise, atıl durumdaki yapılara önerilecek programa öncelikli olarak şekil vermeliydi. Yapıların işletim ve bakım gereksinimlerinin Milli Eğitim tarafından kolaylıkla sağlanabilecek olması bu fikri desteklemekteydi.
Oldukça yoğun ve verimli geçen bu 3 günün ardından Herkes İçin Mimarlık ekibi, tüm bu yeni gelişmelerin ve fikirlerin ışığında yıl sonuna kadar projenin bir çok aşamasını netleştirebilmeyi, ve yeni bir Çaka ziyareti ile bu fikirlerini bir kez daha yerel yöneticiler ve Çakalılar ile paylaşmayı hedefliyor.
