“Kent Artığı” atölyelerinin üçüncüsü 8-9 Nisan 2017 tarihlerinde Mardin Artuklu Üniversitesi Mimarlık Fakültesi’nin ev sahipliğinde Mardin’de gerçekleşti. Farklı sınıf ve okullardan mimarlık bölümü öğrencileri ile çalıştığımız atölyede, doktorasını aynı okulda yapan Şerif Toka, Mimar Bahar ve İpek Avanoğlu da bizimle birlikteydi.
İlk iki etaptaki gibi kent kavramı tartışarak başladığımız ilk günde, kentin organizasyonel ölçeği, iletişim imkanları, özgürleştiriciliği, programlama yoluyla kısıtlayıcılığı, uyutma hali, arka planındaki ekosistem sömürüsü, çeşitliliği, gürültüsü, zamansal farklılığı konuları gündeme geldi. Bu konular genel olarak kır-kent karşılaştırması üzerinden ele alınırken her ikisine dair idealleştirilmiş bakışların yanıltıcı olduğu, bakan kişinin durduğu yer ve zamana göre yorumların değişebileceği belirtildi. Artık olarak görülenin, taleplerdeki değişimlere bağlı olarak değişebileceğine değinilen konuşma, Mardin’deki bakkallar, Kasaplar Çarşısı benzeri ticari mekanlar, eşekle yük taşımacılığı, konut üretimi gibi örneklerle devam etti.
Başlangıç tartışmasının ardından Şerif Toka, kendi tez çalışmasına da değinerek “kalan” olarak nitelendirdiği kent atık/artıklarıyla ilgili bir konuşma yaptı. Lisans felsefe, yüksek lisans siyaset bilimi olmak üzere mimarlığa farklı disiplinlerden bir geçmişle gelmiş olan Toka, Deleuze’in kıvrım ve akışkanlık, Lefebvre’nin sahiplenme ve iç içe geçme kavramları üstünden Diyarbakır ve Mardin’de aralıklar, boşluklar, geçitler vb. yerleri fotoğraflayıp, buraların farklı zamanlardaki imgelerini okuduğu bir çalışma yürütmekte. Fotoğrafın, olabilecek binlerce anlamdan birini ürettiğini belirten Toka, kentte gidilmemesi tavsiye edilen yerlere gidince farklı yaşamlar, alışkanlıklar keşfedildiğini, Mardin özelinde 1. Cadde ve çevresinin ötesine geçildiğinde bambaşka durumların deneyimlenebileceğini belirtti. Sulukule gibi yerinden edilen mahallelerdeki uzağa gönderilme, içeri alınmama, gözden uzakta tutmaya çalışma örneklerinden de bahsettiğimiz konuşma, belgeleme yöntem ve tekniklerine değinerek sona erdi.
İlk günün son bölümünde Bahar ve İpek Avanoğlu, “Kent artığı bir anlatı olabilir mi?” başlıklı bir sunum gerçekleştirdiler. Sunumda, görsel aktarıma ek ya da kendi başlarına bir anlatı olarak hikaye, şiir, metin ve sesin imkanlarına değinildi. Plan ve metin örtüştürme, 16. yy. hafıza sanatı, bal mumu tabletleri, nadire kabineleri, Kurt Schwitters’ın Merzbau’su, Roma kent planının parçalı hali, Rönesans’ta hareket eden çeşme ve Hejduk’ın çizimlerinden örnekler veren Avanoğlu kardeşlerin sunumu, belgelemelerden geliştirilecek anlatı üretimleri için zihin açıcı oldu.
14 kişinin katıldığı ikinci gün çalışmaları, öğrenciler getirdiği fotoğraf ve videolar üzerine değerlendirmelerle başladı. Öğrencilerin geçmiş dönem projelerinde kent ve üretim ilişkileri üzerine çalışmış olması, güncel kayıtların yanı sıra geçmiş kayıtları ve süreçleri de görmemizi sağladı. Beton santrallerin yarattığı üretim ve tüketim ilişkileri, terk edilmiş mekanların yeniden kurgulanabilirliği, şehir çöpünü taşıyan eşeklerin ve çöpten beslenen kedilerin sirkülasyonu, harabelerin kullanım potansiyeli, atıl taş ocaklarının yeni kullanımları, kent içi mezarlarla ilişki, eğimin arazi kullanımdaki etkisi ile yollardaki araç ve yaya ilişkisi hakkındaki üretimlerini yine birlikte değerlendikten sonra harita üzerine işleyerek atölyeyi tamamladık. Ertesi gün okul geneline dernek üzerine yaptığımız sunumun sonunda, katılımcılar işlerini diğer öğrencilere de anlatma fırsatı buldular.
Kent Artığı atölyelerinin fotoğraflarına buradan, haritasına ise buradan ulaşabilirsiniz.
Kent Artığı atölye serisinin üçüncü etabı için bizi davet eden Pelin Tan ve Zeynep Ataş başta olmak üzere tüm Mardin Artuklu Üniversitesi Mimarlık Fakültesi’ne, katkılarından dolayı Şerif Toka, Bahar Avanoğlu ve İpek Avanoğlu’na ve tüm öğrencilere teşekkür ederiz.
Atölye yürütücüleri:
Emre Gündoğdu, Merve Gül Özokcu, Mihriban Duman
Atölye katılımcıları:
Ahin Erkek, Bawer Ulaş, Dilan Yalçın, Gökçe Almacı, Merve Koç, Metin Kaplan, Niran Arslanoğlu, Nurşen Solmaz, Osman Yıldız, Ömer Vehbi Hakseven, Pınar Can, Sidar Alışık, Şeval Suçin, Yusuf Baran Değer
